Isla Marambio: whisky gerijpt op Antarctica een ijzig experiment met smaak

De koudste rijping ooit: whisky gerijpt op Antarctica

Whisky rijpen op een plek waar zelfs bacteriën moeite hebben om te overleven? Dat klinkt als sciencefiction, maar sinds kort is het werkelijkheid. De Isla Marambio Eight-Year-Old is de allereerste whisky die deels is gerijpt op Antarctica. En dat maakt nieuwsgierig: wat doet een gitzwart vat in een bevroren wereld met de geur, smaak en ziel van whisky?

Als whiskyliefhebber met een zwak voor experimenten – van heavily peated tot single cask-sherrybommen – kon ik deze primeur niet negeren. Maar is het een marketingstunt of echt een doorbraak in vatrijping? En wat kunnen wij, nuchtere liefhebbers, leren van een dram uit de koudste regio op aarde?

Van Patagonië naar Antarctica: de reis van Isla Marambio

De whisky is het resultaat van een samenwerking tussen het Argentijnse La Alazana Distillery en Cask World, een internationale whiskypartner die bekendstaat om experimentele vatprojecten. In 2015 werd de spirit gedistilleerd in Patagonië, waar hij vijf jaar rijpte in virgin oak vaten. Daarna begon het ongewone deel van het verhaal.

In 2020 werden 75 liter whisky in ex-bourbon barrels naar Base Marambio vervoerd, een Argentijns onderzoeksstation op het Antarctisch Schiereiland. Daar rijpte de whisky nog drie jaar, blootgesteld aan temperaturen tussen –35 °C en +10 °C – een wereld van verschil met de warme pakhuizen in Speyside of Kentucky.

Volgens de makers resulteerde dit in een uitzonderlijk subtiele smaakontwikkeling. Minder verdamping, trage oxidatie en een bijna “bevroren” rijpingsproces. Wat eruit kwam? Een whisky met een opvallend bloemig profiel dat volgens de distilleerderij normaal nauwelijks voorkomt in hun expressies. (Bron: Decanter.com)

Wat doet extreme kou met een vat whisky?

De rijping van whisky is een complex spel van tijd, hout en klimaat. In Schotland zorgt het gematigde zeeklimaat voor langzame oxidatie en gecontroleerde vatinteractie. In Taiwan en India versnellen tropische temperaturen het proces, soms tot het tienvoudige.

Maar Antarctica? Dat is terra incognita. En juist daarom zo intrigerend. Bij lage temperaturen krimpt het hout van de vaten, waardoor er minder lucht binnenkomt. Ook verdampt de whisky nauwelijks – de zogeheten angel’s share blijft minimaal. Daardoor blijven aroma’s langer gevangen in het vat en kan oxidatie zich trager, maar mogelijk dieper ontwikkelen.

Volgens de makers heeft de kou gezorgd voor een opmerkelijk zachte expressie, met bloemige noten die normaal niet op de voorgrond treden. Dat roept vragen op: is dit een tijdelijk fenomeen, of biedt het nieuwe mogelijkheden voor slow maturation?

Een geur van bloemen op een ijsvlakte

Ik herinner me een winterse proeverij met vrienden in een houten blokhut. Buiten vroor het tien graden, binnen stookten we turf in de open haard. Toen ik een dram inschonk van een Glen Scotia 18 die ik buiten had laten rusten, was de geur aanvankelijk gesloten. Pas na enkele minuten in het glas kwamen de florale tonen los: heidebloesem, een hint lavendel.

Dat gevoel – wachten tot de whisky ontdooit, letterlijk en figuurlijk kwam meteen terug toen ik las over Isla Marambio. De beschrijving van de distilleerderij bevestigt dat beeld: “Een fijne bloemige noot, zelden waargenomen in onze andere bottelingen, komt hier verrassend duidelijk naar voren.” Het roept verwachtingen op, maar ook vragen. Is het blijvend, of toeval?

Andere extreme experimenten: van ruimte tot diepzee

Isla Marambio staat niet op zichzelf. De afgelopen jaren zagen we meer whiskydistilleerderijen experimenteren met ongewone rijpingsomstandigheden:

• Ardbeg in de ruimte: In 2011 stuurde Ardbeg vaten new make spirit naar het International Space Station. Het doel? Onderzoeken hoe microzwaartekracht rijping beïnvloedt.
• Ocean aging: Jefferson’s Ocean laat zijn bourbon rijpen op schepen die de wereldzeeën bevaren. De continue beweging en zilte lucht zouden zorgen voor snellere rijping.
• Onder water: Er zijn zelfs experimenten geweest waarbij vaten op de bodem van de zee werden gelegd, met invloed van druk en kou.

Wat deze projecten gemeen hebben, is de zoektocht naar unieke smaakprofielen door de omgeving actief te benutten als rijpingspartner. Isla Marambio past perfect in die traditie – maar is qua extremiteit misschien wel de overtreffende trap.

Van collectors item tot drinkervaring?

Isla Marambio is geen bulkproduct. Slechts een beperkt aantal flessen zal beschikbaar zijn, en insiders verwachten hoge prijzen – tussen de €300 en €500. Daarmee komt deze Antarctic whisky in het vaarwater van zeldzame single casks en gelimiteerde Highland-releases.

De vraag is: gaat dit vooral om de beleving, of ook om de smaak? Dat is lastig te beoordelen zonder te proeven. De bloemige beschrijving klinkt subtiel, wat mogelijk een uitdaging is bij blindproeven naast krachtige sherry- of peated bottelingen.

Wat wel vaststaat: de verzamelwaarde is groot. De whisky maakt deel uit van een ambitieus “8 Continent Series”-project, waarin elke whisky een ander werelddeel representeert. Naast Antarctica zijn ook expressies uit India, Zuid-Afrika, Brazilië en Wales gepland. Wie het hele pallet wil proeven – of verzamelen – moet er vroeg bij zijn.

Wat betekent dit voor de toekomst van whisky?

Is dit een eenmalige gimmick, of opent het de deur naar een nieuwe dimensie in whiskyrijping? Ik neig naar het laatste. Niet omdat Antarctica nu een nieuwe whiskyregio wordt, maar omdat het laat zien hoe divers rijping kan zijn. De grenzen van terroir, klimaat en vakmanschap worden opnieuw opgerekt.

Voor whiskyliefhebbers zoals wij betekent dit dat er nog zoveel te ontdekken valt. Niet alleen in bekende regio’s als Speyside of Islay, maar ook op onverwachte plekken – van Patagonië tot Antarctica.

Conclusie: kou als katalysator voor vernieuwing

De Isla Marambio is meer dan een marketingstunt. Het is een avontuur in vat en tijd. Een bewijs dat de wereld van whisky nog lang niet is uitgekristalliseerd. Of de smaak zich staande houdt naast klassieke Highland malts of cask strength Islay’s, zal blijken zodra de flessen beschikbaar zijn.

Maar één ding is zeker: dit soort experimenten maken whisky spannend, levendig en constant in beweging – zelfs op een continent dat bekend staat om zijn eeuwige stilstand.

Geschreven door een gepassioneerd whiskyliefhebber met jarenlange ervaring in proeverijen, distilleerderijbezoeken en Schotse single malts.

1. De koudste rijping ooit: whisky gerijpt op Antarctica
2. Van Patagonië naar Antarctica: de reis van Isla Marambio
3. Wat doet extreme kou met een vat whisky?
4. Een geur van bloemen op een ijsvlakte
5. Andere extreme experimenten: van ruimte tot diepzee
6. Van collectors item tot drinkervaring?
7. Wat betekent dit voor de toekomst van whisky?
8. Conclusie: kou als katalysator voor vernieuwing