Wie zich verdiept in Schotse whisky stuit al snel op twee beroemde regio’s: Speyside en de Highlands. Maar waar ligt nu precies het verschil tussen deze twee? Is het puur geografisch, of speelt smaak, traditie en stijl ook een grote rol? In dit artikel nemen we je mee in de wereld van deze iconische whiskygebieden, zodat jij voortaan precies weet wat je in je glas hebt.
Wat zijn Speyside en de Highlands?
Om het verschil goed te begrijpen, moeten we eerst even terug naar de kaart van Schotland. De Highlands is veruit het grootste whiskygebied van het land. Het strekt zich uit van de ruige noordkust tot aan de laagvlaktes in het zuiden. Binnen deze immense regio ligt een kleiner, maar wereldberoemd stukje land: Speyside.
Speyside is dus technisch gezien een onderdeel van de Highlands, maar wordt zó erkend als eigen stijlgebied dat het inmiddels als aparte regio wordt beschouwd door de Scotch Whisky Association. Niet zonder reden, want Speyside heeft de hoogste concentratie distilleerderijen van het hele land.
De belangrijkste verschillen in een notendop
| Kenmerk | Speyside | Highlands |
|---|---|---|
| Aantal distilleerderijen | >50 (meeste van heel Schotland) | ~30 verspreid over grote afstand |
| Smaakprofiel | Elegant, fruitig, honing, licht rokerig | Variërend: van zacht tot krachtig, turf tot sherry |
| Bekende merken | Glenfiddich, Macallan, Glenlivet, Balvenie | Glenmorangie, Dalmore, Oban, Glengoyne |
| Ligging | Rond de rivier de Spey, noord-oosten | Van zuidelijke Highlands tot noordkust |
| Stijl en structuur | Meer verfijnd en gestroomlijnd | Breed en divers, vaak robuuster |
Speyside: de koninklijke regio
Speyside is het hart van de Schotse single malt-industrie. Hier vind je namen die zelfs niet-whiskydrinkers kennen, zoals Glenfiddich en The Macallan. De regio is vernoemd naar de rivier de Spey, die van levensbelang is voor de productie vanwege het zuivere water en gematigde klimaat.
Typische smaak
De whisky’s uit Speyside staan bekend om hun zachte, ronde en toegankelijke karakter. Je proeft vaak:
- Rood fruit (appel, peer, bessen)
- Honing en vanille
- Subtiele kruidigheid
- Heel lichte rokerigheid (bijvoorbeeld bij BenRiach of Cragganmore)
Voor beginnende liefhebbers is Speyside dan ook een uitstekende eerste kennismaking. Glenlivet 12Y en Balvenie DoubleWood 12Y zijn schoolvoorbeelden van Speyside-stijl: rijk, maar vriendelijk.
Highlands: het landschap van contrasten
De Highlands zijn geografisch immens en herbergen daarom een ongelofelijke diversiteit aan whisky’s. Je vindt hier alles van zoete sherrybommen tot turfmonsters.
Subregio’s
Omdat het gebied zo groot is, wordt het vaak opgedeeld in subregio’s zoals:
- Noordelijke Highlands (bijv. Dalmore): rijk, sherry, vol
- Westelijke Highlands (bijv. Oban): maritiem, ziltig
- Zuidelijke Highlands (bijv. Deanston): licht, grassig
- Oostelijke Highlands (bijv. Glencadam): elegant, fruitig
Typische smaak
Er is geen eenduidig Highlands-profiel, maar vaak zijn Highland-whisky’s:
- Iets krachtiger dan Speyside
- Meer kruidig en aards
- Regelmatig invloed van eikenhout en sherryvaten
- Soms turf, vooral richting de westkust
Een goed voorbeeld is GlenDronach 15Y, een Highland whisky die zó rijk aan sherry en kruiden is, dat je hem haast op een dessert kunt schenken.
Mijn persoonlijke ervaring
Ik herinner me nog mijn eerste “blinde proeverij” met een groep vrienden. In het ene glas zat een Glenfiddich 15Y (Speyside), in het andere een Dalmore 12Y (Highlands). De Glenfiddich was fris, fruitig en soepel. De Dalmore daarentegen had tonen van sinaasappelschil, pure chocolade en kruidnagel. Twee compleet verschillende ervaringen — en allebei heerlijk.
Wat je voorkeur ook is, het ontdekken van deze regionale verschillen maakt whiskyproeven zoveel interessanter.
Invloed van terroir en traditie
Hoewel Schotland niet dezelfde terroir-discussie kent als wijnlanden, speelt het landschap wel degelijk een rol. Denk aan:
- Waterbron: Speyside gebruikt vaak zacht bronwater uit de bergen.
- Klimaat: Speyside heeft relatief milde winters en droge zomers, ideaal voor rijping.
- Toegankelijkheid: De concentratie distilleerderijen in Speyside maakt samenwerking en innovatie makkelijker.
- Traditie: Highlands zijn historisch meer gericht op ambachtelijke productie, vaak kleinschaliger en traditioneler.
Welke whisky past bij jou?
Als je houdt van:
- Zachte, toegankelijke smaken → kies een Speyside
- Krachtige, kruidige whisky’s → probeer een Highland
- Sherry of turf → Highlands (GlenDronach, Ardmore)
- Vanille en fruit → Speyside (Glenlivet, BenRiach)
Wil je experimenteren? Begin dan met een proefpakket waarin zowel Speyside als Highlands vertegenwoordigd zijn. Je smaak verandert namelijk met de tijd en ervaring.
Conclusie: niet zozeer beter, wél anders
De vraag “Wat is beter?” is hier niet relevant. Speyside en Highlands zijn verschillend in karakter, maar beiden een onmisbare schakel in de wereld van Schotse whisky. Door hun contrast leer je niet alleen je voorkeur kennen, maar ook whisky beter waarderen.
🌟 Probeer deze maand een Speyside én een Highland whisky naast elkaar en ontdek zelf het verschil. Deel je ervaring in onze community! 🥃
Recente Berichten
Vrijdagavond 4 juli stond weer volledig in het teken van whisky, want het Whisky Gilde kwam bijeen. Zoals altijd hadden we een leuke twist: iedereen kreeg een willekeurige letter toegewezen, waarmee...
De ultieme whiskyreis door Europa: ontdek de beste regio’s, distilleerderijen en ervaringen Europa is de bakermat van whisky. Hier ontstond de kunst van het distilleren, verfijnde het...