Is het Whisky of Whiskey

Wat is het verschil tussen Whisky en Whiskey?

Je hebt het vast wel eens gezien: sommige flessen zijn gelabeld als whisky en andere als whiskey. Hoewel dit verschil op het eerste gezicht klein lijkt, vertelt het een verhaal van traditie, cultuur en de manier waarop deze iconische drank in verschillende landen wordt geproduceerd. De spelling hangt nauw samen met de herkomst en de historische ontwikkeling van de drank. Laten we eens dieper ingaan op waarom Ierland en de Verenigde Staten whiskey schrijven en Schotland, Canada en Japan kiezen voor whisky.

De Geschiedenis van “Whiskey” met een ‘E’

Het verschil in spelling vindt zijn oorsprong in de 19e eeuw. Rond 1870 waren de Ieren de leidende whiskyproducenten, terwijl de kwaliteit van Schotse whisky achteruitging. Door problemen in het distillatieproces was het voor Schotse distilleerderijen moeilijk om een consistente, hoogwaardige whisky te produceren . De Ieren daarentegen hadden hun processen verbeterd en wilden hun superieure product onderscheiden. Ze besloten een ‘e’ toe te voegen aan whiskey om het verschil in kwaliteit duidelijker te maken, vooral op de Amerikaanse markt. Deze subtiele toevoeging werd een blijvend kenmerk van Ierse whiskey en later ook van Amerikaanse varianten.

Whisky uit Schotland en Andere Landen

In Schotland, waar het distilleren van whisky al eeuwenlang diepgeworteld is in de cultuur, is de traditionele spelling zonder de ‘e’. Scotch whisky wordt meestal gedistilleerd van gemoute gerst en vaak twee keer gedistilleerd, wat resulteert in een robuust, vol karakter . Het kenmerkende aan veel Schotse whisky’s is het gebruik van turf tijdens het droogproces van de gerst, wat de whisky een rokerige smaak geeft.

Canada volgt grotendeels de Schotse traditie en gebruikt ook de spelling zonder ‘e’. Canadese whisky’s staan bekend om hun zachtheid en worden vaak gemengd met andere granen, waardoor ze milder zijn dan hun Schotse tegenhangers . Ook Japan heeft de afgelopen decennia naam gemaakt als een toonaangevende whiskyproducent. Japanse whisky’s zijn vaak verfijnd en complex, met een stijl die lijkt op die van de Schotse single malts.

Verschillen in Productie en Rijping

Naast de spelling zijn er ook aanzienlijke verschillen in de productiemethoden en rijping van whisky en whiskey. Een van de opvallendste verschillen is dat Ierse whiskey meestal driemaal wordt gedistilleerd, terwijl Schotse whisky doorgaans tweemaal wordt gedistilleerd . Dit zorgt ervoor dat Ierse whiskey vaak lichter en zachter is, terwijl Schotse whisky rijker en complexer kan zijn door de dubbele distillatie.

Wat betreft rijping moet Schotse whisky volgens de wet minimaal drie jaar rijpen in eikenhouten vaten voordat het als whisky mag worden verkocht . Ierse whiskey heeft vaak een langere rijpingsperiode, met een minimum van vijf jaar voor veel varianten. Deze langere rijpingstijd draagt bij aan de complexiteit van de smaak, hoewel beide soorten whisky soms veel langer rijpen, afhankelijk van de stijl en het gewenste karakter van de drank.

Bourbon: Een Amerikaanse Whiskey

Naast de traditionele Schotse en Ierse varianten is bourbon een typisch Amerikaanse whiskey die voornamelijk in Kentucky wordt geproduceerd. Bourbon moet volgens de wet worden gemaakt van minimaal 51% maïs, wat de whiskey zijn karakteristieke zoetheid geeft . Bovendien moet bourbon gerijpt worden in nieuwe, verkoolde eikenhouten vaten, wat bijdraagt aan de diepe tonen van karamel, vanille en eikenhout in de drank.

Hoewel er voor bourbon geen wettelijk vastgelegde minimale rijpingsperiode is, moet een straight bourbon minimaal twee jaar rijpen. Wanneer de rijpingsperiode minder dan vier jaar bedraagt, is het verplicht om dit op het etiket te vermelden . Bourbon heeft hierdoor een onderscheidende smaak ten opzichte van Schotse en Ierse varianten, en zijn toegankelijkere smaakprofiel heeft het geliefd gemaakt over de hele wereld.

Rye Whiskey: Een Pittige Variant

Naast bourbon produceert de Verenigde Staten ook rye whiskey, die een uniek karakter heeft dankzij het gebruik van rogge. Rye whiskey moet voor minstens 51% bestaan uit rogge, wat zorgt voor een kruidig, peperig profiel dat duidelijk verschilt van de zoetere bourbon . In Canada wordt rye whisky vaak gebruikt als een verzamelnaam voor Canadese whisky’s, hoewel het niet altijd rogge hoeft te bevatten. Canadese rye whisky’s staan bekend om hun soepele karakter en zijn vaak een blend van verschillende granen.

Het Whisky Distillatieproces

Of het nu gaat om whisky zonder ‘e’ of whiskey met een ‘e’, het distillatieproces volgt dezelfde basisprincipes. Het begint allemaal met drie essentiële ingrediënten: water, gerst (of een ander graan zoals maïs of rogge), en gist . Hoewel moderne technologieën het proces hebben geoptimaliseerd, blijven de traditionele stappen van whiskyproductie nagenoeg onveranderd:

1. Mouten – De gerst laten kiemen om de zetmelen om te zetten in suikers.
2. Mashing – Het mengen van de gemoute gerst met water om de suikers te extraheren.
3. Fermentatie – Gist toevoegen om de suikers om te zetten in alcohol.
4. Distillatie – Het distilleren van de alcohol in koperen ketels, wat resulteert in een pure spirit.
5. Rijping – De spirit rijpen in eikenhouten vaten om smaken en aroma’s te ontwikkelen.

Tijdens de rijping combineert de spirit met de natuurlijke verbindingen in het hout van het vat. Hierdoor ontwikkelt de whisky zijn eigen unieke karakter, afhankelijk van de tijd die het in het vat doorbrengt en het type hout dat wordt gebruikt.

Stap 1 – Mouten

Gerst bevat zetmeel en dit zetmeel moet worden omgezet in oplosbare suikers om alcohol te maken. Om dit te laten gebeuren, moet de gerst ontkiemen en dit eerste deel van het product wordt ‘mouten’ genoemd.

Elke distilleerder heeft zijn eigen voorkeur voor het type gerst dat ze kopen, maar ze hebben een type nodig dat hoge opbrengsten aan oplosbare suiker produceert. De gerst wordt 2 tot 3 dagen in warm water geweekt en vervolgens traditioneel op de vloer van een gebouw dat een mouterij wordt genoemd, uitgespreid. Het wordt regelmatig gedraaid om een constante temperatuur te behouden. Dit gebeurt ook op commerciële schaal in roterende grote trommels.

Als de gerst begint te schieten, moet de kieming worden gestopt door hem in een oven te drogen. Traditioneel wordt turf gebruikt om de oven aan te drijven en op dit punt kunnen het type turf dat wordt gebruikt en de droogtijd in de turfrook de smaak van de uiteindelijke spirit beïnvloeden. De gerst wordt nu ‘mout’ genoemd en deze wordt vermalen in een molen, waarbij eventuele kaf en ander puin wordt verwijderd.

Stap 2 – Mashing

De gemalen mout, die ‘grist’ wordt genoemd, wordt nu toegevoegd aan warm water om de extractie van de oplosbare suikers te starten. Het water is normaal gesproken afkomstig van een zuivere, betrouwbare, lokale bron – daarom liggen de meeste distilleerderijen over de hele wereld naast een rivier of meer.
Het karakter van dit water kan de uiteindelijke spirit beïnvloeden, omdat het mineralen kan bevatten van het passeren van of door graniet, turf of ander gesteente. De vloeibare combinatie van mout en water wordt de ‘mash’ (puree) genoemd. Het wordt in een groot vat gedaan, een mash tun genoemd en enkele uren geroerd.

Tijdens dit proces lossen de suikers in de mout op en worden deze via de bodem van de mash afgevoerd. De resulterende vloeistof wordt ‘wort’ genoemd.

Stap 3 – Fermentatie

Het wort wordt gekoeld en overgebracht naar grote tanks die washbacks worden genoemd. Deze zijn traditioneel gemaakt van hout, maar nu gebruiken een aantal distilleerderijen roestvrij staal. Hier wordt de gist toegevoegd en begint de fermentatie.

Stap 4 – Destillatie

In Schotland wordt de was traditioneel tweemaal gedistilleerd. In Ierland wordt het driemaal gedistilleerd, hoewel er in beide landen uitzonderingen zijn.

Hier is een korte uitleg van het dubbele destillatieproces. De stills zijn gemaakt van koper, dat het beste materiaal blijkt te zijn om onzuiverheden uit de gedistilleerde drank te halen terwijl het wordt gedistilleerd, en bestaat uit een komvorm aan de onderkant die omhoog reikt tot aan de nek aan de bovenkant.

Ze zijn in principe allemaal hetzelfde, maar een andere vorm zal een andere smaak en karakter geven aan de uiteindelijke spirit. Langere stills met een langere nek geven een fijnere, lichtere spirit, terwijl kortere, dikkere stills een vollere, rijkere spirit produceren.

Stap 5 – Rijping

De spirit wordt in eikenhouten vaten gedaan en opgeslagen. De meest voorkomende soorten eikenhouten vaten zijn die welke eerder zijn gebruikt in de Amerikaanse bourbon- en Spaanse sherry-industrie.

De spirit moet minimaal drie jaar op vat rijpen voordat het in Schotland wettelijk whisky mag worden genoemd. Tijdens de rijping combineren de smaken van de spirit zich met natuurlijke verbindingen in het houten vat en dit geeft de whisky zijn eigen karakteristieke smaak, aroma en kleur.

Wil je meer weten over hoe whisky aan haar kleur komt?  Lees dan dit artikel.

Conclusie: Wat Is Jouw Voorkeur?

Of je nu kiest voor een glas whisky zonder ‘e’ of whiskey met een ‘e’, beide dranken hebben een rijke geschiedenis en unieke productiemethoden die ze bijzonder maken. De verschillen tussen Schotse whisky, Ierse whiskey en Amerikaanse bourbon zijn meer dan alleen de schrijfwijze. Elk biedt een ander smaakprofiel, afhankelijk van de gebruikte granen, distillatiemethoden en rijpingsprocessen. Dus, de volgende keer dat je een glas inschenkt, weet je precies wat je drinkt – en kun je genieten van het verhaal achter elke slok.